درب ضد حریق یکی از حیاتی‌ترین اجزای سیستم ایمنی هر ساختمان است. وظیفه اصلی آن، جلوگیری از گسترش آتش، دود و گازهای سمی بین بخش‌های مختلف بناست تا ساکنان فرصت کافی برای خروج ایمن داشته باشند.
در صورت وقوع آتش‌سوزی، عملکرد درب ضد حریق تعیین‌کنندهٔ میزان خسارت و حتی نجات جان انسان‌هاست.
این درب‌ها بر اساس جنس، ساختار، زمان مقاومت، کاربرد و نوع مکانیزم عملکرد به دسته‌های مختلف تقسیم می‌شوند. در ادامه به معرفی و بررسی دقیق‌ترین و پرکاربردترین انواع درب ضد حریق می‌پردازیم
درب ضد حریق فولادی
درب ضد حریق فولادی از متداول‌ترین و مقاوم‌ترین انواع درب‌های ایمنی است. این درب از دو لایه فولاد گالوانیزه ساخته می‌شود که بین آن‌ها ماده‌ای نسوز مانند پشم‌سنگ فشرده با دانسیته بالا قرار دارد. این ساختار باعث می‌شود درب بتواند تا ۹۰ یا ۱۲۰ دقیقه در برابر حرارت مستقیم آتش مقاومت کند.
فریم این نوع درب معمولاً از فولاد ضخیم و تقویت‌شده تولید می‌شود و توسط رول‌بولت فولادی و ملات نسوز به دیوار متصل می‌گردد تا در زمان بحران تغییر شکل ندهد.
از مهم‌ترین ویژگی‌های درب فولادی می‌توان به مقاومت بالا در برابر شعله، عدم تغییر فرم در دمای بالا و دوام طولانی اشاره کرد. این درب‌ها در محیط‌هایی مانند موتورخانه‌ها، اتاق‌های برق و ژنراتور، پارکینگ‌های طبقاتی، بیمارستان‌ها و انبارها نصب می‌شوند.
یراق‌آلات به‌کاررفته در این نوع درب نیز اهمیت ویژه‌ای دارند؛ لولای استیل ضد حرارت، قفل نسوز و پمپ بازشو (Door Closer) از اجزای حیاتی آن محسوب می‌شوند.
از نظر ظاهری، درب فولادی ممکن است ساده و صنعتی به نظر برسد، اما با رنگ الکترواستاتیک یا پوشش‌های ضدخوردگی می‌توان آن را با طراحی فضا هماهنگ کرد.
در مجموع، اگر مقاومت و ایمنی برایتان در اولویت است، درب فولادی بهترین گزینه برای مسیرهای حیاتی و فضاهای پرخطر است
درب ضد حریق چوبی
درب ضد حریق چوبی، ترکیبی از زیبایی معماری و عملکرد ایمنی است. برخلاف تصور عمومی، چوب می‌تواند در برابر آتش مقاومت کند، به شرط آنکه به‌صورت مهندسی‌شده و چندلایه ساخته شود.
این درب‌ها معمولاً از روکش‌های MDF یا HPL مقاوم به شعله ساخته می‌شوند که داخل آن‌ها با پشم‌سنگ یا تخته نسوز (Fire Board) پر شده است. هنگام آتش‌سوزی، سطح چوب به‌آرامی کربونیزه می‌شود و این لایهٔ سیاه باعث جلوگیری از انتقال حرارت به بخش‌های داخلی می‌گردد.
درب‌های چوبی ضد حریق بیشتر در هتل‌ها، دفاتر اداری لوکس، ساختمان‌های مسکونی مدرن و فضاهای داخلی کاربرد دارند؛ جایی که ظاهر درب به اندازه عملکرد آن اهمیت دارد.
این درب‌ها معمولاً در ردهٔ زمانی ۳۰ تا ۹۰ دقیقه مقاومت حرارتی قرار می‌گیرند و با فریم چوبی تقویت‌شده یا فریم فلزی پوشش‌دار نصب می‌شوند تا تاب برندارند.
مزیت بزرگ این نوع درب، امکان طراحی و شخصی‌سازی بالا است. می‌توان رنگ، طرح چوب، نوع روکش و حتی دستگیره‌های دکوراتیو را انتخاب کرد.
اما باید در نظر داشت که در محیط‌های مرطوب یا مکان‌هایی با احتمال ضربهٔ زیاد، عمر مفید درب چوبی ممکن است کاهش پیدا کند و نیاز به نگهداری دقیق‌تر دارد.
به‌طور خلاصه، درب ضد حریق چوبی مناسب فضاهایی است که ترکیب ایمنی و زیبایی بصری مهم است و خطر آتش در سطح متوسط وجود دارد
درب ضد حریق شیشه‌ای
از مدرن‌ترین انواع درب‌های ایمنی است.
این درب از شیشه‌های چندلایهٔ مخصوص ساخته می‌شود که بین آن‌ها مواد ژل‌مانند مقاوم در برابر حرارت قرار دارد.
هنگام بروز آتش، این ژل منبسط شده و شفافیت شیشه را کاهش می‌دهد، در نتیجه هم از عبور حرارت جلوگیری می‌کند و هم به‌عنوان سپر دود و شعله عمل می‌کند.
فریم درب‌های شیشه‌ای معمولاً از آلومینیوم تقویت‌شده یا فولاد باریک پروفیل‌دار ساخته می‌شود تا ظاهری شیک و مینیمال ایجاد کند.
از نظر زیبایی‌شناسی، این نوع درب بهترین گزینه برای فضاهایی مانند لابی‌ها، راهروهای عمومی، مراکز خرید، ادارات مدرن و بیمارستان‌ها است که نیاز به نور طبیعی و دید بصری دارند.
مزیت بزرگ این مدل، ترکیب ایمنی و طراحی معاصر است؛ شما بدون از بین بردن دید و روشنایی محیط، سطح بالایی از مقاومت در برابر آتش دارید.
البته درب شیشه‌ای نسبت به انواع فولادی و چوبی گران‌تر است و باید حتماً دارای گواهی EI یا EIW معتبر باشد تا از عملکرد واقعی آن مطمئن شوید
درب ضد حریق آلومینیومی و ترکیبی
درب‌های آلومینیومی ضد حریق معمولاً با ترکیب فریم آلومینیومی ترمال‌بریک و هسته‌های نسوز داخلی ساخته می‌شوند.
این نوع درب به‌طور ویژه برای فضاهایی طراحی شده که هم ظاهر ظریف و مدرن نیاز دارند، هم مقاومت حرارتی.
به همین دلیل در پروژه‌های تجاری، اداری مدرن و ساختمان‌های شیشه‌ای کاربرد زیادی دارد.
فریم آلومینیومی معمولاً با درزگیرهای سیلیکونی مقاوم به حرارت، نوار دودگیر و شیشهٔ فایرریتد ترکیب می‌شود تا هم از نظر طراحی چشم‌نواز باشد و هم عملکرد ایمنی داشته باشد.
مزیت اصلی این درب‌ها وزن پایین‌تر نسبت به فولاد و مقاومت در برابر رطوبت است، اما از نظر دوام در دمای بسیار بالا، همچنان فولادی گزینهٔ مطمئن‌تری است.
درب ضد حریق اتوماتیک (مگنتی و هیدرولیکی)
درب ضد حریق اتوماتیک، یکی از هوشمندترین سیستم‌های ایمنی امروزی است.
این درب‌ها به سیستم اعلام حریق (Fire Alarm) متصل‌اند و در حالت عادی باز می‌مانند تا رفت‌و‌آمد راحت‌تر باشد.
اما در زمان آتش‌سوزی، به‌صورت خودکار بسته می‌شوند و از گسترش دود و شعله جلوگیری می‌کنند.
دو نوع اصلی از درب اتوماتیک ضد حریق وجود دارد:
- نوع مگنتی (Magnetic Hold-Open) که با قطع برق مگنت در زمان آتش بسته می‌شود.
- نوع هیدرولیکی (Hydraulic Closer) که به‌صورت مکانیکی و بدون نیاز به برق عمل می‌کند.
درب‌های اتوماتیک معمولاً در بیمارستان‌ها، مراکز خرید، هتل‌ها و فضاهای پرتردد نصب می‌شوند.
مزیت آن‌ها واکنش سریع، کاهش وابستگی به نیروی انسانی و ایمنی بالاتر است.
در مقابل، هزینه نصب و سرویس دوره‌ای آن‌ها کمی بیشتر است، اما امنیت کلی ساختمان را چند برابر می‌کنند.
درب ضد حریق راه‌پله
درب ضد حریق راه‌پله یکی از مهم‌ترین اجزای ایمنی در ساختمان‌های بلند است.
این درب در ورودی‌های راه‌پله‌های فرار نصب می‌شود تا مسیر تخلیهٔ اضطراری از دود و شعله محافظت شود.
زمانی که درب راه‌پله درست عمل کند، افراد در شرایط بحرانی می‌توانند با هوای قابل تنفس از ساختمان خارج شوند.
این نوع درب معمولاً فولادی و با زمان مقاومت ۶۰ تا ۹۰ دقیقه ساخته می‌شود.
دارای نوار دودگیر کامل، پمپ بازشو (Door Closer) و دستگیرهٔ Panic Bar است تا در مواقع اضطراری بدون کلید باز شود.
نکتهٔ مهم این است که درب راه‌پله باید همیشه بسته باشد و فقط با سیستم مگنت Fail-Safe باز بماند تا در زمان آتش به‌طور خودکار بسته شود.
نصب صحیح این درب‌ها به اندازهٔ کیفیت ساخت آن‌ها اهمیت دارد.
در صورت نصب غیراصولی، حتی بهترین درب‌ها هم در زمان بحران عملکرد مؤثر نخواهند داشت.
بنابراین توصیه می‌شود نصب درب راه‌پله فقط توسط شرکت‌های دارای تأییدیه آتش‌نشانی انجام شود.
درب ضد حریق کشویی و رولینگ
درب‌های کشویی و رولینگ ضد حریق معمولاً در فضاهای صنعتی یا انبارهای بزرگ استفاده می‌شوند.
در این نوع، تیغه‌ها یا لنگه‌ها در زمان آتش به‌صورت افقی یا عمودی بسته می‌شوند تا از گسترش حریق بین سالن‌ها جلوگیری کنند.
این درب‌ها می‌توانند دستی یا اتوماتیک باشند و اغلب به سیستم هشدار حریق متصل‌اند تا در زمان خطر به‌صورت خودکار فعال شوند.
مزیت بزرگ آن‌ها پوشش دهانه‌های وسیع است که درب‌های معمولی قادر به محافظت از آن نیستند.
اما نگهداری و تنظیم ریل‌ها و موتور آن‌ها باید به‌طور منظم انجام شود، چون خرابی مکانیزم می‌تواند مانع بسته‌شدن کامل درب شود
جمع بندی
هر نوع درب ضد حریق برای کاربردی خاص طراحی شده است.
- فولادی برای مکان‌های صنعتی و پرتردد بهترین انتخاب است.
- چوبی برای فضاهای لوکس و داخلی مناسب‌تر است.
- شیشه‌ای و آلومینیومی برای معماری مدرن کاربرد دارند.
- اتوماتیک در ساختمان‌های هوشمند استفاده می‌شود.
- راه‌پله‌ای حیاتی‌ترین بخش سیستم ایمنی ساختمان است.
انتخاب درست، زمانی مؤثر خواهد بود که نصب و نگهداری اصولی هم رعایت شود.
یادتان باشد: درب ضد حریق فقط یک تجهیز نیست، بلکه «مرز نجات و خطر» در هر ساختمان است.