درب ضد حریق تنها یک محصول فلزی یا چوبی نیست؛ بخشی حیاتی از سیستم ایمنی ساختمان است. این درب‌ها در هنگام بروز آتش‌سوزی نقش نجات‌دهنده دارند و به‌طور مستقیم بر امنیت افراد و کاهش خسارت مؤثرند. اما برای آن‌که عملکرد واقعی داشته باشند، باید مطابق با استانداردهای جهانی و الزامات سازمان آتش‌نشانی طراحی، تولید و نصب شوند.
در این مقاله به‌صورت کامل درباره‌ی استانداردها، رتبه‌بندی درب ضد حریق، گواهی‌های لازم، قوانین ملی و حتی تأثیر این موارد بر قیمت نهایی درب صحبت می‌کنیم.
رتبه‌بندی درب ضد حریق چیست؟
هر درب ضد حریق، بر اساس مدت زمانی که می‌تواند در برابر آتش مقاومت کند، رتبه‌بندی یا Fire Rating دریافت می‌کند. این عدد معمولاً بر حسب دقیقه سنجیده می‌شود:
- درب ضد حریق ۳۰ دقیقه‌ای برای محیط‌های مسکونی یا اداری کوچک
- درب ضد حریق ۶۰ دقیقه‌ای برای راه‌پله‌ها و خروج اضطراری
- درب ضد حریق ۹۰ دقیقه‌ای برای بخش‌های صنعتی یا موتورخانه‌ها
- درب ضد حریق ۱۲۰ دقیقه‌ای و بالاتر برای پروژه‌های خاص (مثل پالایشگاه‌ها یا بیمارستان‌ها)
هرچه زمان مقاومت بالاتر باشد، درب سنگین‌تر، گران‌تر و ایمن‌تر خواهد بود.
استانداردهای رایج در جهان و ایران
استانداردهای متعددی برای تست و تأیید عملکرد درب‌های ضد حریق وجود دارد. مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
- EN 1634-1 (اروپا) – رایج‌ترین استاندارد جهانی برای تست مقاومت حرارتی درب‌ها
- BS 476 (بریتانیا) – استاندارد سنتی انگلیس برای مواد مقاوم در برابر آتش
- UL 10C (آمریکا) – مخصوص درب‌هایی با تست فشار و دمای بالا
- استاندارد ملی ایران (ISIRI 12256) – برگرفته از استاندارد اروپایی و مورد تأیید سازمان آتش‌نشانی
برای اینکه درب ضد حریق در پروژه‌های رسمی پذیرفته شود، باید حداقل یکی از این گواهی‌ها را داشته باشد و به‌طور معمول در آزمایشگاه‌های معتبر داخلی یا خارجی تست شده باشد.
اجزای مهم در تست استاندارد درب ضد حریق
در تست‌های فایر ریتینگ، اجزای مختلف درب بررسی می‌شوند:
- هسته نسوز (Core)
- چارچوب و لولاها
- نوار درزگیر دود و حرارت
- رنگ و پوشش ضد حرارت
- یراق‌آلات استاندارد (قفل، دستگیره، پمپ‌بازشو)
اگر هر یک از این بخش‌ها از مواد غیرمجاز ساخته شده باشد، درب گواهی معتبر دریافت نمی‌کند.
گواهی‌نامه‌ها و الزامات قانونی
طبق مقررات ملی ساختمان (مبحث سوم – حفاظت ساختمان در برابر حریق)، درب‌های نصب‌شده در راه‌پله‌ها، پله فرار، اتاق آسانسور و موتورخانه باید گواهی معتبر مقاومت در برابر آتش داشته باشند.
این گواهی معمولاً توسط یکی از نهادهای زیر صادر می‌شود:
- شرکت‌های دارای تأییدیه سازمان آتش‌نشانی
- آزمایشگاه‌های دارای گواهی ISO 17025
- تولیدکنندگان دارای کد استاندارد ملی
در زمان خرید، حتماً از فروشنده بخواهید برچسب فایر ریتینگ (Fire Label) یا گواهی تست رسمی را ارائه دهد.
تأثیر استاندارد و گواهی بر قیمت درب ضد حریق
استاندارد بودن درب یکی از عوامل اصلی تعیین قیمت است. معمولاً قیمت‌ها بر اساس موارد زیر تغییر می‌کند:
- مدت زمان مقاومت (۳۰ تا ۱۲۰ دقیقه)
- نوع متریال (فولادی، چوبی، ترکیبی)
- دارا بودن گواهی معتبر از مراکز رسمی
- کیفیت یراق‌آلات و لایه عایق دود
برای مثال، درب فولادی دارای گواهی EN و مقاومت ۹۰ دقیقه‌ای، ممکن است تا ۳۰٪ گران‌تر از نمونه بدون گواهی باشد — اما امنیت آن چندین برابر بالاتر است.
قوانین آتش‌نشانی و مجوز نصب
در زمان تأیید نقشه‌های ساختمانی یا اخذ پایان‌کار، سازمان آتش‌نشانی از مالک یا پیمانکار می‌خواهد مدارک مربوط به تست درب‌های ضد حریق را ارائه دهد.
اگر درب بدون گواهی نصب شود، ممکن است پروژه تأیید نگیرد یا نیاز به تعویض کامل داشته باشد.
به همین دلیل پیشنهاد می‌شود پیش از خرید، از تولیدکنندگان معتبر دارای تاییدیه رسمی استفاده کنید.
نکات مهم پیش از خرید درب ضد حریق استاندارد
- برچسب مقاومت در برابر آتش باید روی چارچوب نصب شده باشد.
- گواهی‌نامه باید دارای شماره سریال و مهر آزمایشگاه باشد.
- از فروشندگان فاقد گارانتی و تأییدیه آتش‌نشانی خرید نکنید.
- در پروژه‌های عمومی (بیمارستان، هتل، اداری)، مقاومت کمتر از ۶۰ دقیقه پذیرفته نمی‌شود.
جمع‌بندی
استانداردها و رتبه‌بندی درب ضد حریق تضمین می‌کنند که در زمان حادثه، درب بتواند وظیفه اصلی خود یعنی حفظ جان افراد و جلوگیری از گسترش آتش و دود را انجام دهد.
درب‌هایی که بدون گواهی معتبر تولید می‌شوند، فقط ظاهر ضد حریق دارند و در عمل ایمنی کافی ندارند.
بنابراین هنگام خرید، حتماً به گواهی فایر ریتینگ، برچسب استاندارد و تأییدیه آتش‌نشانی توجه ویژه‌ای داشته باشید.
سوالات متداول در مورد استاندارها و رتبه بندی درب ضد حریق
رتبه‌بندی ۶۰ دقیقه‌ای درب ضد حریق یعنی چه؟
یعنی این درب می‌تواند به‌مدت ۶۰ دقیقه در برابر حرارت بالا بدون از دست دادن کارایی خود مقاومت کند.
آیا درب‌های چوبی هم می‌توانند ضد حریق باشند؟
بله، اگر درونشان از مواد نسوز و نوار درزگیر دود استفاده شود و تست استاندارد را بگذرانند.
برای پروژه ساختمانی، کدام استاندارد معتبرتر است؟
در ایران، گواهی EN 1634-1 و تأییدیه آتش‌نشانی تهران یا شهر محل پروژه معتبرترین گزینه‌ها هستند.
آیا ممکن است درب بدون گواهی به‌عنوان ضد حریق فروخته شود؟
بله، متأسفانه برخی تولیدکنندگان بدون تست واقعی چنین عنوانی را استفاده می‌کنند. همیشه گواهی رسمی را درخواست کنید.